Ana Sayfa     Sihirbazlık Sanatı ve Çalışmalarımız     Sihir Söyleşileri
 
Sihirbazlık Tarihi     Sihirbazlık Bilgisi Kaynakları     Zati Sungur
 
 
KISA SİHİRBAZLIK TARİHİ VE ÜNLÜ SİHİRBAZLAR
 
Başlangıçta..
 
Çok eski devirlerden kalma bazı yazıtlarda sihirbazlık gösterilerinin
anlatımlarına rastlanmaktadır; Ms. Westcar tarafından bulunmuş olan
papirüste milattan yaklaşık 2800-2400 sene önce yaşamış olan Mısırlı
büyücülerin marifetleri anlatılır. Milattan 1500 yıl önce, Hz. Musa'nın
mucizelerine karşı koyabilmek için Firavunun büyücülerinin yanılsama
sanatının tekniklerini kullandıklarını da bilmekteyiz. Elbette sihirbazlık
gösterileri sadece, efendilerinin itibarını Peygamber karşısında korumaya
çalışan bir takım büyücülerin tekelinde değildi. Antik Yunan ve Roma'da
gezgin sihirbazların yaptıkları "hokka oyunu" gösterisini Alciphron
M. S. 200 yılındaki bir mektubunda anlatır.
XVIII. yüzyıla kadar olan belge azlığı aradaki yüzyıllarda sihirbazlık
sanatının icrası hakkında bilgi edinmemizi zorlaştırmaktadır. Şüphesiz,
sihirbazların pek çok defa büyücü sanılarak cezalandırılmış olmaları onları
uzun süre, sanatlarının icrası ve tanıtımında gölgede kalmaya itmiştir:
Hieronymus Bosch'un ünlü tablosu bize "hokka oyunu"nun Ortaçağ ve
hemen sonrasındaki sunumu hakkında bilgi verir.
1584 yılında, önce Fransa'da J. PREVOST tarafından dünyanın ilk
sihirbazlık konusu da içeren kitabı "La Premiere Partie des Subtiles et 
Plaisantes Inventions" yayımlanır, hemen ardından aynı yıl İngiltere'de 
R. SCOT ünlü "The Discovery of Withchcraft" adlı eserini yayımlar, 
bu sayede sihirbazlık sanatı geniş kitlelere ulaşmaya başlar.
Hieronymus Bosch (1453-1516) : The Conjurer
 
Türklerde..
 
Osmanlı İmparatorluğu döneminde, eski Türk seyirlik oyunlarının belki de
en ilginci olan ve şenliklerdeki gösterilerde önemli bir yer tutan
Hokkabazlık sanatı, bir yandan Usta ve Yamağı arasındaki söyleşmeleriyle
bir çeşit Ortaoyunu olarak sunulurken, öte yandan da elçabukluğu yönü ile
bir hüner gösterimi olarak kabul görmekteydi.
 
1582 Şenliğinde Hokkabazların Gösterimi (Prof. Metin And'ın izniyle yayımlanmıştır)
Modern Çağda..
 
Modern çağa gelince; ilk isim 1735-1795 yıllarında yaşamış olan
Amerikalı Jacob PHILADELPHIA'dır. 1750-1796 yıllarında yaşamış
olan İtalyan Joseph PINETTI, İtalyan Bartolomeo BOSCO (1793-1863),
Viyanalı Leopold DOEBLER (1801-1860), Polonyalı BELLACHINI
(1828-1885) modern çağda sihirbazlık sanatının ilk ünlü isimleridir.
 
 
Bartolomeo Bosco

 

Robert-Houdin..
 
7 Aralık 1805 yılında Fransa'nın Blois şehrinde doğmuş olan Jean-Eugene
ROBERT-HOUDIN çağdaş sihirbazlığın babası olarak bilinir.
ROBERT-HOUDIN'e bu ünvanı, gösterisini sunarken -alışılmışın aksine-
o zamanın resmi davet kıyafetini giymesi, sahnede zarif ev mobilyaları
kullanması, o güne kadar sihirbazlar tarafından kullanılmış olan garip giysi
ve araçlardan uzak durması, asistanı ile kavuklu-pişekar tarzı dalaşmalar
yapmaması, seyircilere saygılı davranması ve gösterisini bilimsel-sanatsal
çerçevede sunması kazandırmıştı.
 
 
Jean Eugene ROBERT-HOUDIN
Modern Sihirbazlık..
 
Aynı dönemin bir başka büyük ismi ise Buatier De KOLTA (1847-1903)
adındaki bir Fransız sihirbazdır; kendisi illüzyon sanatına çok değerli sahne
araçları kazandırmıştır. O yıllarda Avusturya'da -iskambil sihirbazlığı oyunları
günümüzde de sunulan- Johann Nepomuk HOFZINSER (1806-1874),
İngiltere'de büyük sahne ustası ve illüzyon oyunları mucidi David DEVANT
(1868-1936), Hollanda'da BAMBERG ailesi, Almanya'da "black-magic"
tarzında gösteriler sunan BEN-ALI-BEY (1839-1928), Alman HERRMANN
ailesi, Amerika'da ise CHUNG LING SOO (1861-1918), The Great LAFAYETTE
(1873-1911) ve HOUDINI (1874-1926) ünlenirler.
 
David DEVANT
 
Adelaide HERRMANN
Üç Amerikalı..
 
Amerikalı üç ünlü sihirbaz, kimliklerini gizleyişleri ve sanatlarının
yaşamlarını sonlandırması ile benzeşirler:
 
William E. Robinson Çinli kılığına girip CHUNG LING SOO adıyla ün kazanır,
Londra'da, 23 Mart 1918 tarihinde sahnede, kendisine doğrultulmuş bir tüfekten
çıkan mermiyi yakalama gösterisi sırasında göğsünden isabet alarak yaşamını
yitirir.
24 Şubat 1873'de Almanya'da Wiesbaden'de doğan Siegmund Neuberger,
The Great LAFAYETTE adını kullanarak ünlü olur, 9 Mayıs 1911 tarihinde
Edimbourg'daki bir gösteri sırasında çıkan yangında, gösterilerde kullandığı ve
çok sevdiği atını kurtarmaya çalışırken yaşamını yitirir.
Budapeşte doğumlu Erik WEISZ ise, göçmen olduğunu saklayıp doğum yerinin
Wisconsin olduğunu iddia eder, Robert-Houdin'den esinlenerek oluşturduğu
HOUDINI sahne adı ve "kaçış" gösterilerindeki başarısı ile ün kazanır, Detroit
şehrinde, gösteri yaptığı tiyatronun kulisinde sohbet ettiği hayranlarından bir
tanesinin karın kaslarının sağlamlığını ölçmek için attığı yumrukların ertesi
gününde oluşan yaygın peritonit sonucu, 31 Ekim 1926 tarihinde hayata gözlerini
yumar.
CHUNG LING SOO
Harry HOUDINI
XX. Yüzyılın Ünlü Sihirbazları..
Amerikalı Harry KELLAR (1849-1922), İtalyan BENEVOL (1865-1939),
Amerikalı Howard THURSTON (1869-1936), Polonya asıllı Amerikalı
Horace GOLDIN (1873-1939), Polonya asıllı Amerikalı Max MALINI
(1875-1942), İngiliz P. T. SELBIT (1879-1939), Hollandalı DANTE
(1883-1955), Türk Zati SUNGUR (1898-1984), Rus KIO ailesi,
Alman KALANAG (1903-1963), Hintli SORCAR (1913-1971),
Amerikalı Lee GRABEL (1919-.......), Hollandalı Fred KAPS (1926-1980),
Amerikalı Doug HENNING (1947-2000) XX. Yüzyılın diğer üstün yetenekli
ve uluslararası ün yapmış sihirbazlarıdır.
Harry KELLAR
SORCAR
Zati SUNGUR'un bu en tanınan posteri, İllüzyonist ve Ressam Kaya Elöver'in eseridir.
Howard THURSTON
Copperfield ve Burton..
 
Günümüzün en büyük sihirbazı olarak ise, sanıldığı gibi ünlü
David COPPERFIELD (1956-.......) değil, bir başka Amerikalı,
Lance BURTON (1960-.......) kabul edilmektedir.. Ancak, sihirbazların
seçtiği "büyük" ile seyircilerin seçtiği "büyük"ün her zaman denk
düşmediğini de hatırlatalım..
 
Lance BURTON
 
Close-Up..
 
Sihirbazlık dünyası içinde büyük ün kazanmış olan, yaptıkları gösteriler ile
diğer sihirbazları bile hayretler içinde bırakan bir grup daha bulunmaktadır.
Bu sihirbazlar, ingilizce "close-up" diye adlandırılan, bizim "yakın sihirbazlık"
ya da "masa oyunları" adını verdiğimiz sihirbazlık türünün temsilcileridir ve
özellikle iskambil sihirbazlığında büyük ustalık gösterirler: Bu alanda
XX. Yüzyılın tartışmasız en büyük ismi Dai VERNON'dur. Dai VERNON
(David Frederick Wingfield Verner), 11 Haziran 1894 tarihinde Kanada'da
doğmuştur. Ustalığı ve buluşları ona "The Professor" (Profesör) ve "Houdini'yi
Şaşırtmış Olan Adam"lakaplarını kazandırmıştır. Bu ikinci lakabı, bir sihirbazlık
oyununu en çok üç kez izlemeyle çözeceğini iddia eden Houdini'ye ünlü
"The Ambitious Card" oyununu tam sekiz kez göstermesi ve Houdini'nin
oyunu çözememesine borçludur. 1963 yılından itibaren Larsen Ailesi
Hollywood'daki The Magic Castle'ın bir bölümünü onun ikametine tahsis
etmiştir.
Centilmenliği ile de tanınan ve çok sevilen Dai VERNON 1992 yılında
Hollywood'da hayata gözlerini yumdu.

 

 

Dai VERNON "The Professor"
 )

1850-1940 yılları arasında geçen süre, mekanik ve elektrik alanlarındaki

önemli buluşların ve beklenmedik hızlı gelişmelerin de yoğun yaşandığı

bir dönemdi. Aynı dönemde, illüzyon sanatı da önce “bilimselleşti”,

ardından da sahne sunumuna sanat özelliğini ekledi. illüzyonistler,

seyircilerin umutlarına ve mucize beklentilerine, mekanik niteliği önde

gelen oyunların o dönem için güçlü olan etkileyicilikleri ile cevap verdiler.

1950-2010 arasını ise, önce elektronikteki gelişmelerin yaygınlaştığı, daha

sonra da bilgisayar ve internetin, yani bilişimin geliştiği, bu sayede

insanlar arasında fikir ve duygu aktarımının da arttığı yıllar olarak

tanımlayabiliriz.

İllüzyonistler bu yıllarda, gösterilerini çok daha fazla sayıda kişiye

ulaştırma imkanı buldular (Televizyon, VHS kasetler, DVD’ler, dev

salonlarda sunulan gösteriler, vb), bol görsellik içeren, postmodern

görünümlü, bu açıdan -yine- gelecek için umut ve mucize duygusunu

besleyen illüzyon oyunları sunmaya ve bunun yanında da ne kadar

becerikli olduklarını, dolayısı ile seyircinin de bu beceriye pekala

ulaşabileceği illüzyonunu pazarlamaya başladılar. Tıpkı kapitalizmin

“siz de birgün zengin olabilirsiniz” aldatmacası gibi..
Şimdi, bu dönem de sonlandı..

2010 yılından itibaren tüm dünyada insanların elinde, iletişimi ve bilgiye

erişim imkanını son derece arttıran, anında yayın yapma imkanı ve her

türlü yazılı ve görsel materyeli izlemeyi sağlayan yeni nesil cep telefonları

bulunur oldu. 
Ancak, fikirlerini ve duygularını artık çok hızlı bir şekilde birbirlerine

aktarabilen bu insanların çeşitli umutları ve mucize beklentileri de

artarak devam ediyor.

Sorun, refah seviyesi yükselse de insanların beklediği mucizelerin

gerçekleşemiyor olması ve insanların, kendi yaşamlarının, evrenin,

yani her şeyin sanki bir tür “sihir” olduğunu fark edemeyip, arayışlarını

git gide her ülkede çoğalan umut tacirlerinin peşinden koşarak

sürdürmeye devam ediyor olmaları.

Sihirbaz Dostlarım, sunacağınız gösterilerin mekanik kökenli şaşırtıcılığı

artık seyircilere eskisi gibi ilginç gelmeyecektir, çünkü o seyirciler zaten

kendi cep telefonlarına bir internet mağazasından uygulama indirip

arkadaşlarına vasat bir sihir oyunu sunabiliyorlar ve mekanik illüzyonlar

eskiden olduğu kadar ilgilerini çekmiyor.
Keza, bu insanlar sürekli ve yoğun bir duygu ve düşünce alışverişi içinde

olup, bir "ağ"lar (network'ler) oluşturarak yaşamlarını sürdürüyorlar.

Eğer, gösteriniz yüce evrensel öğeler içerip seyircide çarpıcı ve çekici etki

yaratıyorsa, gösteri boyunca seyircinizle ortaklaşa yaşanan güçlü bir duygusal

zaman yaratabiliyorsanız, bu zamanı yaşamın ve evrenin inanılmaz sihirinin

anlatımı ile sanatsal bir sürece dönüştürebiliyorsanız, kısacası seyircileri kendi

çocukluklarının üç dört yaşlarındaki, o her şeyi birer mucize gibi keşfettikleri

zamana geri götürebiliyorsanız ve hatta sonrasında da sizi hep hatırlamalarını,

internet üzerinden sizinle bağlantı halinde kalmalarını sağlayabiliyorsanız,

artık, başarılı bir sihirbazsınız. Sizi seyretmeye gelirler, hem de defalarca..

Bu durumda, kullandığınız illüzyon malzemelerinin bir kısmına artık yepyeni

sunumlar bulmanız ve gösterinizin doğal, yalın ve kolayca duyguları hedefler

olması ve hatta tabiatın güzelliğini, evrenin yüceliğini (bazen de kimi

“gerçeklerini”) aktaran ve hatırlatan malzemelerin, aksesuarların, illüzyon

oyunlarının ve senaryoların da yer aldığı bir sunuma dönüşmesi gerekli olacaktır.

Size göre, seyirciniz neyi umut ediyor, yaşamlarında hangi mucizelere ihtiyaç

duyuyorlar?
Bir düşünün..

(Not: Bu yazıdaki ana fikir, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde sunulacak

illüzyon gösterileri için geçerli olabilir. Dünyanın yoksulluk çeken büyük kesimi

için yaşam, bambaşka gerçekler üzerinden sürmekte, öncelik ve ihtiyaçlar

tamamen farklı olmaktadır. 
Ortak olan, dünyadaki tüm insanların "özü"dür.)

 
   

© 2018 Bu sayfanın tarih araştırmaları Dr. Selim Başarır tarafından yapılmıştır.